Medicatiebeoordelingen niet van invloed op kwaliteit van leven en geriatrische problemen bij ouderen
Iris van der Velde en Rabab Tarasse, apothekers in opleiding tot specialist
december 2017
Waarom dit onderzoek?
Onjuist medicijngebruik is een bekend probleem bij ouderen. Het kan leiden tot ongewenste klinische uitkomsten, zoals vallen, bijwerkingen en ziekenhuisopnames. Eerdere studies hebben laten zien dat medicatiebeoordelingen gebruikt kunnen worden om geneesmiddel gerelateerde problemen, therapietrouw en kennis over medicijnen te verbeteren. Wat het effect is van medicatiebeoordelingen op de kwaliteit van leven en geriatrische problemen is echter nog niet eerder onderzocht.
Onderzoeksvraag
Wat is het effect van medicatiebeoordelingen op de kwaliteit van leven en geriatrische problemen van ouderen die meer dan één geneesmiddel chronisch gebruiken ten opzichte van de gebruikelijke zorg?
Hoe werd dit onderzocht?
Er werden 518 patiënten geïncludeerd van 65 jaar of ouder die meer dan één geneesmiddel chronisch gebruikten en zich voor het eerst presenteerden met vooraf gespecificeerde geriatrische symptomen. Deze patiënten waren aangesloten bij 22 verschillende Amsterdamse huisartspraktijken. Deze praktijken werden via randomisatie toegewezen aan het uitvoeren van medicatiebeoordelingen (interventiegroep n=275 patiënten vanuit elf praktijken) of het voortzetten van het leveren van hun gebruikelijke zorg (controlegroep n=243 patiënten vanuit elf praktijken).
Aan het onderzoek wilden 378 patiënten niet meedoen vanwege desinteresse, tijdgebrek, te hoge leeftijd, gezondheidsproblemen of het niet nuttig vinden van een medicatiebeoordeling. De beoordelingen werden afgenomen door een onafhankelijk expertteam. Het farmaceutisch behandelplan (FBP) werd opgesteld volgens de STRIP (Systematic Tool to Reduce Inppropiate Prescribing)-methode en vervolgens verstuurd naar de huisarts. Voor de implementatie van het FBP werd de patiënt uitgenodigd voor een consult bij de huisarts. De interventies werden elektronisch doorgegeven aan de apotheek. Vervolgens werd aan de patiënt gevraagd een vragenlijst in te vullen op t= 0, 3, en 6 maanden over de kwaliteit van leven, de aanwezigheid en ernst van geriatrische problemen, medicijngebruik en geneesmiddel gerelateerde problemen.
Belangrijkste resultaten
Het uitvoeren van een medicatiebeoordeling heeft geen significant effect op de kwaliteit van leven en de geriatrische problemen van ouderen. Ook heeft het geen significant effect op de tevredenheid van patiënten over hun medicatie en de zelf gerapporteerde therapietrouw. Na zes maanden waren er wel significant meer geneesmiddel gerelateerde problemen opgelost in de interventiegroep dan in de controlegroep.
Consequenties voor de praktijk
In de huidige praktijk en richtlijnen wordt er door patiënten en beleidsmakers verwacht dat er medicatiebeoordelingen worden uitgevoerd. De reden om deze uit te voeren is momenteel vooral gebaseerd op de mening van experts en niet op de bewijslast voor de effectiviteit ervan, alhoewel kostenreductie van de behandeling ook een motivatie kan zijn. Dit onderzoek suggereert daarom dat de focus zou moeten liggen op efficiënte en goedkope alternatieven, waarbij onderdelen uit de medicatiebeoordeling, zoals vragenlijsten over medicijngebruik, geneesmiddel gerelateerde problemen en het gebruik van een extern expertteam, geschikt kunnen zijn. Aanvullend onderzoek is nodig naar het identificeren van hoogrisicopatiënten, waarbij medicatiebeoordelingen mogelijk wel effectief zijn, op harde eindpunten en kwaliteit van leven.
Literatuur
Willeboordse F, Schellevis FG et al. The effectiveness of optimised clinical medication reviews for geriatric patients: OptiMed a cluster randomised controlled trial. Family Practice 2017, 1-9.