Behandeling met flunarizine lijkt beperkt effectief als profylaxe bij episodische migraine

Angelique Lievestro en Laura van der Linden, apothekers in opleiding tot specialist
juli-augustus 2019

Waarom dit onderzoek?
In Nederland is flunarizine in de richtlijn Profylactische Behandeling Migraine van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN) opgenomen bij episodische migraine. Hierbij is er sprake van minder dan veertien dagen hoofdpijn per maand, gemeten over een periode drie maanden.[1] Flunarizine is opgenomen in de richtlijnen vanwege enkele onderzoeken die zijn verouderd en niet voldoen aan de huidige richtlijnen voor klinische onderzoeken en de diagnose migraine. De kwaliteit van het bewijs en het effect van flunarizine bij patiënten met episodische migraine is met een meta-analyse geëvalueerd. 

Onderzoeksvraag
Wat is (de kwaliteit van) het bewijs voor effectiviteit, tolerantie en veiligheid van flunarizine in de profylactische behandeling van episodische migraine?

Hoe werd dit onderzocht?
De onderzoekers voerden een meta-analyse uit naar de effecten van flunarizine bij patiënten met alleen de diagnose migraine als hoofdpijnvorm. De onderzoekers includeerden 25 prospectieve, gerandomiseerde klinische studies (RCT’s) die flunarizine als profylaxe voor episodische migraine onderzochten. Flunarizine werd hierbij vergeleken met placebo of andere (niet)-farmacologische behandeling met bewezen effectiviteit bij episodische migraine. De primaire uitkomstmaat was de gemiddelde vermindering in het aantal migraineaanvallen per tijdsperiode van vier weken. Alle geïncludeerde RCT’s werden met de ‘Cochrane Collaboration risk assessment tool’ gescoord om de kwaliteit te bepalen. 

Belangrijkste resultaten 
Van de geïncludeerde RCT’s hadden 34,3% een lage, 48,0% een onduidelijke en 17,7% een hoge mate van bias. De mediane nulmeting van de aanvalsfrequentie was 3,4 aanvallen per vier weken. Flunarizine verminderde het aantal migraineaanvallen significant ten opzichte van placebo (gemiddeld verschil: -0,44; 95% betrouwbaarheidsinterval -0,61--0,26). Flunarizine 5 mg en 10 mg gaven een vergelijkbaar effect op het verminderen in het aantal migraineaanvallen. Flunarizine liet geen significant verschil zien in effectiviteit ten opzichte van propranolol, pizotifen, metoprolol, natriumvalproaat en topiramaat. De flunarizinegroep had geen hoger risico op het krijgen van bijwerkingen dan de placebogroep. Ernstige bijwerkingen zijn niet gerapporteerd in de RCT’s.

Belangrijkste conclusies
Flunarizine lijkt beperkt effectief en veilig in de behandeling van patiënten met episodische migraine. De resultaten zijn gebaseerd op verouderde RCT’s met een zekere mate van bias.

Consequenties voor de praktijk
Meer gerandomiseerde klinische onderzoeken zijn nodig om het werkelijke effect van flunarizine ten opzichte van andere geneesmiddelen te bepalen aangezien de huidige studies een zekere mate van bias hebben. Het ongunstige veiligheidsprofiel, wat benoemd wordt in de richtlijn van de NVN, komt niet terug in deze meta-analyse. Flunarizine zou op dit moment een optie kunnen zijn als profylactische behandeling, wanneer andere geneesmiddelen niet worden getolereerd of wanneer deze onvoldoende effect hebben bij patiënten met episodische migraine.

Literatuur
Stubberud A, Flaaen NM, McCrory DC, Pedersen SA, Linde M. Flunarizine as prophylaxis for episodic migraine: a systematic review with meta-analysis. Pain 2019;160(4):762-772.
1. Nederlandse vereniging voor Neurologie (NVN). Profylactische behandeling migraine. Beschikbaar via: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/medicamenteuze_behandeling_migraine_en_moh/profylactische_behandeling_migraine.html. Geraadpleegd: 4 juli 2019.