Verhoogd risico op ziekte van Alzheimer bij langdurig hormoonbehandeling bij postmenopauzale vrouwen?

Marjan Lesschen en Thom Fleur, apothekers in opleiding tot specialist
juli-augustus 2019

Waarom dit onderzoek?
Enkele observationele studies laten een beschermend effect zien van de behandeling met hormonen op het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Daarentegen laat een placebo-gecontroleerde studie juist een verhoogd risico zien op deze ziekte.

Onderzoeksvraag
Heeft het gebruik van oestrogenen (eventueel gecombineerd met progestagenen) door postmenopauzale vrouwen invloed op het risico op de ziekte van Alzheimer?

Hoe werd dit onderzocht?
In dit patiënt-controleonderzoek werden ongeveer 85 duizend postmenopauzale Finse vrouwen met de ziekte van Alzheimer vergeleken met een gelijk aantal controles zonder deze ziekte. Patiënten en controles werden geselecteerd uit het Finse bevolkingsregister. De controles werden gematcht op basis van leeftijd en regio. De diagnose werd vastgesteld tussen 1999 en 2013. Odds ratio’s werden berekend met logistische regressie. Stratificatie werd toegepast voor leeftijd waarop de systemische hormoontherapie werd gestart (<60 jaar of ouder), soort behandeling (geen, oestradiol, oestrogeen met progestageen, tibolon of vaginaal oestradiol) en de duur van de behandeling.

Belangrijkste resultaten
Systemische hormoonbehandeling verhoogde het risico op de ziekte van Alzheimer met 9 tot 17%. Er was geen significant verschil tussen oestradiol en oestrogeen met progestageen. Het risico werd ook niet beïnvloed door het type progestageen. De leeftijd waarop de behandeling startte had ook geen effect op het risico. Hormoonbehandeling langer dan tien jaar vergrootte het risico het meest. Gebruik van vaginaal oestradiol had geen effect op het risico.

Belangrijkste conclusies
Dit patiënt-controleonderzoek laat zien dat langdurig gebruik van systemische hormoonbehandeling het risico op de ziekte van Alzheimer verhoogt. Dit is onafhankelijk van het type progestageen of de leeftijd waarop de behandeling wordt gestart. Gebruik van vaginaal oestradiol laat geen verhoogd risico zien op de ziekte van Alzheimer.

Consequenties voor de praktijk
Ondanks een laag absoluut risico moeten patiënten worden geïnformeerd over het mogelijk verhoogde risico op de ziekte van Alzheimer bij langdurig gebruik van systemische hormoontherapie en bij gebruik met de ziekte van Alzheimer in de familieanamnese.

Literatuur
Savolainen-Peltonen H et al. Use of postmenopausal hormone therapy and risk of Alzheimer’s disease in Finland: nationwide case-control study. Br Med J 2019;364:1665.