Karin de Jager en Berdine Hueskes, apothekers in opleiding tot specialist 

Waarom dit onderzoek?

Depressiviteit gedurende de zwangerschap komt in Westerse landen regelmatig voor / zeven tot negentien procent. Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI€™s) zijn de meest voorgeschreven geneesmiddelen bij depressie tijdens de zwangerschap. Ze zijn echter geassocieerd met het optreden van aangeboren afwijkingen, het neonataal abstinentiesyndroom en pulmonale hypertensie bij de pasgeborene. Over het risico op foetale en (post)neonatale sterfte is nog weinig bekend.

Onderzoeksvraag

Is het gebruik van SSRI€™s tijdens de zwangerschap geassocieerd met een verhoogd risico op foetale, neonatale en postneonatale sterfte?

Hoe werd dit onderzocht?

Een populatie-gebaseerd cohortonderzoek is uitgevoerd in de periode 1996-2007. Er is gebruik gemaakt van registers uit Noord-Europese landen met daarin prospectieve data over onder andere zwangerschap, medicijngebruik en ziekenhuisopnames. Met behulp van de aflevergegevens is geschat tijdens welke periode van de zwangerschap de geneesmiddelen gebruikt zijn. Blootstelling aan SSRI€™s is gedefinieerd als één of meer receptafleveringen vanaf drie maanden voor zwangerschap tot aan de geboorte. 

Belangrijkste resultaten

In totaal zijn 1.633.877 zwangerschappen meegenomen in de analyse. Een SSRI werd gebruikt door 29.228 (1,79%) van de moeders. Bij vrouwen die SSRI€™s gebruikt hebben tijdens de zwangerschap kwam vaker foetale sterfte (odds ratio, OR 1,25 [1,06-1,49]; p=0,01) en postneonatale sterfte (OR 1,43 [1,04-1,96]; p=0,03) voor. Deze associaties bleken echter niet significant te zijn wanneer gecorrigeerd werd voor het land, geboortejaar, leeftijd van de moeder, geboortevolgorde, roken tijdens de zwangerschap en zwangerschapsdiabetes en hypertensie.

Belangrijkste conclusies

Het gebruik van SSRI€™s tijdens de zwangerschap leidt volgens dit onderzoek niet tot een verhoogd risico op foetale, neonatale en postneonatale sterfte. Factoren die dit risico wél beïnvloeden zijn de ernst van de onderliggende psychiatrische aandoening van de moeder, de leeftijd van de moeder en het roken van sigaretten tijdens de zwangerschap. Een beperking van deze studie is dat er onvoldoende data zijn om een advies te geven over SSRI-gebruik per trimester van de zwangerschap. Daarnaast kan er een discrepantie bestaan tussen de aflevergegevens van SSRI€™s en de daadwerkelijke blootstelling. Tenslotte zijn miskramen niet meegenomen in het onderzoek en dit zou tot een onderschatting van het effect van SSRI€™s kunnen leiden. 

Consequenties voor de praktijk

Bij depressie tijdens de zwangerschap zou individueel bepaald moeten worden of behandeling met SSRI€™s geoorloofd is. Bij deze afweging moet men rekening houden met het risico op aangeboren afwijkingen, maar ook met de risico€™s geassocieerd met de psychiatrische aandoening van de moeder.

Literatuur

Stephansson O, Kieler H, Haglund B, Artama M, Engeland A, Furu K et al. Selective serotonin reuptake inhibitors during pregnancy and risk of stillbirth and infant mortality. JAMA 2013;309:48-54.