Het potentiële effect van vitamine D- en calciumsuppletie op kankerincidentie bij gezonde postmenopauzale vrouwen

Lisanne van den Eijkel en Marle Gemmeke, apothekers in opleiding tot specialist

juni 2017

Waarom dit onderzoek?
Kanker is een groeiend probleem in onze samenleving. Een tekort aan vitamine D lijkt het risico op het ontstaan van alle soorten kanker te vergroten.[1] Echter, de vraag blijft of suppletie met vitamine D en calcium dit risico verkleint.

Onderzoeksvraag
Geeft suppletie van vitamine D en calcium een verlaagd risico op het ontstaan van alle soorten kanker, met uitzondering van niet-melanomen, bij gezonde postmenopauzale vrouwen?

Hoe werd dit onderzocht? 
In een vier jaar durende, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde, gerandomiseerde klinische studie werden 2303 postmenopauzale vrouwen van 55 jaar en ouder geïncludeerd. De interventiegroep kreeg gedurende de totale onderzoeksperiode dagelijks 2000 IE vitamine D3 en 1500 mg calciumcarbonaat. De andere groep kreeg identieke placebo’s. Naast de interventie mochten deelnemers maximaal 1500 mg calcium en 800 IE vitamine D gebruiken.[1]

Belangrijkste resultaten 
De incidentie van een nieuwe diagnose kanker in vier jaar was 45 in de interventiegroep (3,89%) en 64 in de placebogroep (5,58%) (p=0,06). Hiervan werd bij 19 deelnemers in de interventiegroep borstkanker gediagnosticeerd, ten opzichte van 24 deelnemers in de placebogroep (difference in proportion test, p=0,005 [95% BI -0,007 tot 0,016]). In de interventiegroep werd daarnaast geen verhoogd risico gevonden op nierstenen of verhoogde calciumwaarden.[1]

Belangrijkste conclusies
Bij gezonde postmenopauzale vrouwen geeft suppletie met calcium en vitamine D gedurende vier jaar geen verlaging van het risico op het ontstaan van kanker. De power van de studie is gebaseerd op voorgaande studies, waarbij de gemiddelde 25-hydroxyvitamine D-waarden lager dan 30 ng/mL waren. Met de gemiddeld hogere waarde van 32,8 ng/mL in de huidige studie waren er mogelijk meer deelnemers nodig om een significant verschil aan te tonen. In de placebogroep vond bovendien meer eigen vitamine D-suppletie plaats dan in de interventiegroep.[1]

Consequenties voor de praktijk
Op dit moment blijft het effect van calcium en vitamine D op het ontstaan van kanker onduidelijk. Er is een trend aangetoond dat suppletie van calcium en/of vitamine D het risico op kanker verlaagt in postmenopauzale vrouwen.[1]
Op basis van voorgaand onderzoek wordt geschat dat de suppletie met vitamine D hier de grootste bijdrage aan levert. Voldoende inname van calcium zou dit kunnen faciliteren. In een voorgaand onderzoek is namelijk na één jaar al een significante daling in het relatieve risico op kanker aangetoond bij een combinatie van calcium- en vitamine D-suppletie.[2]
De studie heeft plaatsgevonden in oudere, voornamelijk blanke vrouwen en hierdoor is de onderzoekspopulatie geen afspiegeling van de gehele bevolking. Onderzoek naar het effect van calcium en vitamine D bij andere patiëntengroepen of bij vrouwen met lagere vitamine D-spiegels is hierdoor gewenst. Gezien het onderzoek wel een trend aantoont van het beschermende effect van vitamine D met calcium, lijkt een langere behandelperiode noodzakelijk om een significant effect aan te tonen.1

Literatuur
1. Lappe J, Watson P, Travers-Gustafson D, Recker R, Garland C, Gorham E, Baggerly K, McDonnell SL. Effect of Vitamin D and Calcium Supplementation on Cancer Incidence in Older Women A Randomized Clinical Trial. JAMA 2017;317(12):1234-1243. 
2. Lappe JM, Travers-Gustafson D, Davies KM, Recker RR, Heaney RP. Vitamin D and calcium supplementation reduces cancer risk: results of a randomized trial. Am J Clin Nutr 2007;85(6):1586-1591.