Gabapentine bij ernstige alcoholontwenningsverschijnselen
Geka Abelen en Aukje Assendorp, apothekers in opleiding tot specialist
oktober 2020
Waarom dit onderzoek?
Alcoholmisbruik is vandaag de dag nog steeds een wereldwijd groeiend probleem. Op dit moment zijn er weinig geneesmiddelen, gericht op het verminderen van het drinken en het helpen bij ontwenningsverschijnselen, die effectief blijken in de behandeling van alcoholmisbruik. Een meer persoonlijke aanpak, in combinatie met meer focus op de symptomen, zouden een steentje bij kunnen dragen aan zowel een verhoging van de effectiviteit als de acceptatie van de behandeling door de patiënt.
Gabapentine heeft al in verschillende studies aangetoond effectief te zijn in de behandeling van alcoholmisbruik.[1 2] Daarnaast lijkt het ook inzetbaar te zijn om een terugval op de korte termijn na een detoxificatie met medicijnen te voorkomen.[3] Dit onderzoek is interessant omdat er tot nu toe weinig studies zijn verricht naar de groep alcoholmisbruikers die ontwenningsverschijnselen ervaren.
Onderzoeksvraag
Is gabapentine effectief in de behandeling van alcoholmisbruik, in het bijzonder bij patiënten die veel last hebben van ontwenningsverschijnselen?
Hoe werd dit onderzocht?
Voor de dubbelblinde gerandomiseerde klinische studie werden 96 personen geselecteerd. De volgende inclusiecriteria werden gehanteerd bij de studie: 18-70 jaar, voldoen aan de criteria voor alcoholmisbruik volgens de DSM-5 inclusief ontwenningsverschijnselen, ≥5 alcoholconsumpties per dag in de negentig dagen voor toetsing en tot slot minstens drie dagen abstinentie voor het moment van randomisatie. De deelnemers van de gabapentinegroep kregen het middel gedurende vier maanden. De medicatie werd in vier dagen opgebouwd naar 300 mg gabapentine in de ochtend en 600 mg in de avond. De primaire uitkomstmaat van de studie was het percentage van de deelnemers die tijdens de studieperiode geen zware drinkdagen hadden. (Een zware drinkdag voor mannen is ≥5 alcoholconsumpties per dag en ≥4 voor vrouwen.) De belangrijkste secundaire uitkomstmaat is het percentage deelnemers dat tijdens de studieperiode helemaal geen drinkdagen had. De alcoholinname werd gerapporteerd en als biomarker werd CDT (carbohydrate-deficient transferrine) bepaald in het bloed.
Belangrijkste resultaten
Er zijn significante verschillen gevonden tussen de gabapentine- en de placebogroep. Twaalf van de 44 patiënten (27%) van de gabapentinegroep hadden geen zware drinkdagen gedurende de studieperiode tegenover vier van de 46 patiënten (9%) in de placebogroep (95%BI 3,1-34,1; p=0,02). Acht patiënten in de gabapentinegroep (18%) is abstinent gebleven tijdens de studieperiode, tegenover twee (4%) in de placebogroep (95%BI 1,0-26,7; p=0,04). Op de groep met ernstige ontwenningsverschijnselen in het verleden, had gabapentine een positief effect op de zware drinkdagen (p<0,02) en abstinentie (p=0,003). De groep deelnemers met lichte ontwenningsverschijnselen in het verleden had hierin geen significant verschil met placebo.
Belangrijkste conclusies
Gabapentine lijkt op twee manieren een bijdrage te leveren in de behandeling van alcoholmisbruik. Het heeft namelijk zowel een positieve invloed op het voorkomen van een terugval als het bereiken van onthouding. Dit effect is significant terug te zien bij patiënten met ernstige ontwenningsverschijnselen in de voorgeschiedenis.
Consequenties voor de praktijk
Dat gabapentine een rol kan spelen in de behandeling van alcoholmisbruik was reeds bekend. Dit onderzoek laat zien dat het middel in de toekomst ook ingezet kan worden bij patiënten met ernstige ontwenningsverschijnselen in het verleden.
Literatuur
1. Mariani J, Rosenthal R, Tross S, Singh, Anand O. A randomized open-label, controllend trial of gabapentin and phenobarbital in the treatment of alcohol withdrawal. Am J Addict 2006:15(1)L76-84.
2. Myrick H, Malcolm R, Randall P et al. A double blind trial of gabapentin versus lorazepam in the treatment of alcohol withdrawal. Alcohol Clin Exp Res 2009:33(9)L1582-1588.
3. Furieri F, Nakamura-Palacios E. Gabapentin reduces alcohol consumption and craving: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. J Clin Psychiatry 2007:68(11):1691-1700.