Gelezen

Cholestatische jeuk

Jeuk is in zijn algemeenheid een vervelende en vaak moeilijk te bestrijden aandoening. Jeuk door aandoeningen van de lever en galwegen vereist daarbij een specifieke aanpak. Recent is in het NTvG een overzicht van de behandelingsstrategie bij cholestatische jeuk verschenen. Anionbindende harsen, antihistaminica, enzyminducerende middelen, opiaatantagonisten, serotonine-antagonisten en celmembraanstabilisatoren zijn middelen die bij cholestatische jeuk worden toegepast, hoewel vertegenwoordigers van de laatste groep niet in Nederland verkrijgbaar zijn. Eerste keuze in de behandeling is colestyramine. Het beste resultaat wordt gezien wanneer het middel voor en na het ontbijt wordt ingenomen. Het is mogelijk dat terfenadine een bijna vergelijkbaar effect heeft als colestyramine. Een sederend antihistaminicum dat voor de nacht wordt ingenomen, kan de nachtrust verbeteren. Rifampicine induceert enzymsystemen in de lever, waardoor er een versnelde metabolisering van de jeuk veroorzakende stoffen plaatsvindt. Om tijdig bijwerkingen van rifampicine te herkennen, is controle van de leverfunctiewaarden noodzakelijk. Recent onderzoek met naltrexon, een opiaatantagonist (50 mg 1dd), toont een gunstig effect aan. Ongeveer 50% van de patiënten heeft baat bij behandeling met opiaatantagonisten. Verder onderzoek zal moeten aantonen of ondansetron effectief is.

Literatuur: Ned Tijdschr Geneesk 1998;142:688-692.

 

Zelfbehandeling bij astma

In 1994 is onderzocht in hoeverre mensen die medicatie krijgen voor astma en COPD kennis hebben over hun astmamedicatie. Van de zeven vragen die specifiek over astmamedicatie gingen, werden gemiddeld 2,4 vragen goed beantwoord. Van de ondervraagden wist 56% dat luchtwegbeschermers de belangrijkste medicijnen zijn om hun aandoening onder controle te houden. Omtrent bijwerkingen gaf ongeveer een derde van de mensen het juiste antwoord. De helft van de mensen die ooit een stootkuur prednison/prednisolon gebruikten, beantwoordden de vragen hierover juist. Over het gebruik van medicijnen had meer dan 90% ooit uitleg gehad, kreeg 25% schriftelijke informatie en had 5% informatie via een video gekregen. Gezien de toegenomen besef van het nut van goede instructie aan astma- en COPD-patiënten zou het interessant zijn om te weten of de gestelde vragen heden ten dage beter beantwoord worden.

Literatuur: Ned Tijdschr Geneesk 1998;142:711-715.

 

Bijwerkingen van oxybutynine

Sinds 1988 heeft het LAREB zeventien meldingen ontvangen van neuropsychiatrische bijwerkingen bij gebruik van oxybutynine. De volgende bijwerkingen werden gemeld: hallucinaties, psychose, concentratiestoornissen, desoriëntatie, apathie, lusteloosheid, agitatie, sufheid en slaperigheid. Deze bijwerkingen kwamen bij standaarddoseringen zowel bij mannen, vrouwen, als kinderen voor.

Literatuur: Ned Tijdschr Geneesk 1998;142:590-592.

 

Levonorgestrel-IUD alternatief voor hysterectomie

Overmatig bloedverlies tijdens de menstruatie (menorrhagia) is een belangrijke reden voor operatieve verwijdering van de baarmoeder bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. In een Finse open gerandomiseerde studie is bekeken of plaatsing van een progestageenbevattend intra uterine device (IUD) (Mirena^®) in die gevallen een alternatief zou kunnen zijn voor hysterectomie. 56 vrouwen tussen 33 en 49 jaar, die op de wachtlijst stonden om een hysterectomie te ondergaan in verband met overmatige bloedingen, werden ingedeeld in een groep die een levonorgestrel-IUD ingebracht kregen, dan wel in de controlegroep. De vrouwen in de controlegroep continueerden hun huidige medische behandeling.
Na zes maanden bleek bijna tweederde van de vrouwen met het IUD hun beslissing om operatieve baarmoederverwijdering te ondergaan, teruggedraaid te hebben, tegenover 14% in de controlegroep. Geconcludeerd wordt dat voordat besloten wordt tot hysterectomie bij deze indicatie, overwogen zou moeten worden een levonorgestrel-IUD te plaatsen.
In een begeleidend commentaar worden de uitkomsten van dit onderzoek ondersteund en veelbelovend geacht; maar tevens worden enkele kanttekeningen geplaatst. Zo vindt de commentator het jammer dat slechts de patiëntengroep die in aanmerking kwam voor hysterectomie is geselecteerd en andere, minder invasieve chirurgische ingrepen buiten beschouwing zijn gelaten.
Het is met dergelijke studies lastig, zo niet onmogelijk, een dubbelblinde opzet te hanteren, maar in de betreffende studie bleek het mogelijk dat twee vrouwen overstapten van de controlegroep naar de interventiegroep. Naast dit methodologische commentaar wordt gesteld dat de klinische effectiviteit op lange termijn, de kosteneffectiviteit en de tevredenheid van de patiënt onderzocht zouden moeten worden. Tot die tijd kan de plaats van het progestageen-IUD in de behandeling van menorrhagia niet goed beoordeeld worden, maar de uitkomsten uit dit onderzoek bieden eindelijk hoop op een effectief lange termijn alternatief voor chirurgie.

Literatuur: Br Med J 1998;316:1122-1126.

 

Code Blue voor grepafloxacine?

Grepafloxacine is een nieuw fluorochinolon waarover we binnenkort meer zullen melden. In ons collegablad Worst Pills Best Pills News wordt dit middel onder de loep genomen. Zij melden een tikkeltje ironisch dat de FDA vrijwel gelijktijdig terfenadine vanwege potentieel ernstige interacties van de markt haalt, terwijl grepafloxacine juist wordt toegelaten hoewel het soortgelijke interacties kan geven. Dit is des te opmerkelijker omdat er al de nodige fluorochinolonen op de markt aanwezig zijn. Of het reëel is om een hetze tegen grepafloxacine te gaan voeren zoals in Worst Pills Best Pills News wordt gedaan? We zullen daar binnenkort meer over melden. Vast staat wel dat grepafloxacine een lijst met interacties achter zijn naam heeft staan. We houden ons hart vast.

Literatuur: Worst Pills Best Pills News 1998;4:28-29.

 

Nieuwe geneesmiddelen

ORS met rijstzetmeel

In Nederland is nu, naast de traditionele orale rehydratie oplossing (ORS) op basis van glucose, ORS op basis van rijstzetmeel beschikbaar gekomen. Deze vorm van ORS wordt al langere tijd gebruikt in tropische landen. Glucose in ORS kan worden vervangen door meel van rijst, sorghum, maïs, tarwe, aardappel of gierst. Dit kan een voordeel zijn in landen waar suiker of glucose niet ruim voorhanden zijn. Er kan dan gebruik worden gemaakt van het hoofdvoedsel in de bereiding van ORS.[1] Een ander voordeel van ORS op basis van rijstzetmeel, boven glucose-ORS, zou de hogere calorische waarde kunnen zijn. Het herstellen van de vocht- en elektrolytenbalans is essentieel, maar glucose-ORS verkort niet de duur van de ziekte en vermindert evenmin het diarreevolume. Mogelijk is dit gegeven een reden voor de lage acceptatiegraad van ORS bij artsen en patiënten en voor een overmatig gebruik van antibiotica in de Derde Wereld. Uit een aantal onderzoeken blijkt dat ORS op basis van rijst leidt tot een vermindering van het totale diarreevolume en verkorting van het tijdstip waarop de inname van de normale voeding kan worden hervat.[2] 52% van de kinderen met milde tot matige diarree die rijst-ORS had gebruikt kon na 24 uur weer voeding opnemen, tegenover 22% in de glucose-ORS groep.[3] De belangrijke waarde van ORS ter voorkoming van uitdroging bij diarree (met name in ontwikkelings-, maar ook zeker in westerse landen) stond al langer buiten kijf. De komst van ORS op basis van rijst voegt hier nog een mogelijk veelbelovende dimensie aan toe, doordat het ook de ziekteduur lijkt te bekorten. Een nadeel voor het gebruik door reizigers naar warme landen, is dat de oplossing slechts één uur buiten de koelkast bewaard kan worden.

Literatuur 1 Ned Tijdschr Geneesk 1993;137:342-345.

2 Primmed maart 1998.

3 J Gastroenterol Hepatol 1997;12:24-28.

 

Triptanen-boom

Veel 'nieuwe' ontwikkelingen op het gebied van de behandeling van migraine. Eind vorig jaar heeft het sumatriptan er een tweetal zusjes bij gekregen, waarover wij eerder in Pharma Selecta berichtten.[1 ;2] Van echte verbeteringen kunnen we nog niet spreken. Deze zomer en najaar staat er weer uitbreiding van de triptanenfamilie te wachten. Rizatriptan, eletriptan en mogelijk almotriptan en frovatriptan zijn op komst. Ook zal het arsenaal sumatriptanen mogelijk worden uitgebreid met een zetpil- en neusdruppelformulering. Tot nu toe zijn de meeste gegevens nog slechts op congressen en in abstracts gepresenteerd. Binnenkort - wanneer er hopelijk meer gepubliceerd is - kunt u in een hoofdartikel in Pharma Selecta meer over deze middelen lezen. In de tussentijd is het review-artikel over migraine, dat onlangs in de Lancet is verschenen, zeer de moeite van het lezen waard.[3]

Literatuur: 1 Pharm Sel 1997;13:128-131.

2 Pharm Sel 1998;14:27.

3 The Lancet 1998;351:1043-1051.

 

Erectiepil goedgekeurd door FDA

In de kranten gingen al geruchten en wellicht heeft u er in de apotheek ook al vragen over gehad; er zou een pil voor behandeling van mannelijke impotentie op de markt verschijnen. In de USA is deze 'erectiepil' onlangs toegelaten. Het betreft het middel sildenafil citraat (Viagra^®), een eerste vertegenwoordiger in de klasse fosfodiesterase-type5-inhibitors. Het middel verbetert de bloedtoevoer naar de penis, doordat het het effect van - onder invloed van seksuele stimulatie vrijgemaakt - cGMP verhoogt. cGMP wordt afgebroken door
fosfodiesterase. Het werkt dus op respons van seksuele stimulatie en niet als afrodisiacum. Sildefanil was in eerste instantie ontwikkeld voor toepassing bij angina pectoris, maar de patiënten in de trials rapporteerden meer erecties als bijwerking. Mogelijk komt dit middel binnenkort ook in ons land beschikbaar. U zult er dan uiteraard vroegtijdig meer over kunnen lezen in Pharma Selecta.

Literatuur: Br Med J 1998;316:1111.

 

De kanttekeningen

CFK-vrije Glaxo-lucht

Wat voor lucht? CFK-vrije Glaxo-lucht. In deze tijd van vrije dagen geeft Glaxo ons lucht door met een CFK-vrij drijfgas te komen. Als innovatief bedrijf zijn ze dat aan hun stand verplicht, begrijpen wij uit de brief die op de mat viel. Het feit dat ze wat achter 3M aanlopen, geeft aan dat het met de innovativiteit op dit gebied overigens wel meevalt. Maar goed, we moeten daar niet al te kritisch over doen. Dit is gewoon een goed initiatief dat we volop dienen te steunen.