Gebruik van potentieel ongeschikte medicijnen door kwetsbare bewoners verzorgingshuizen

Ariana Cakiqi en Zizi Campmans, apothekers in opleiding tot specialist
februari 2021

Waarom dit onderzoek?
Bewoners in verzorgingshuizen gebruiken regelmatig potentieel ongeschikte medicijnen, wat kan leiden tot ernstige bijwerkingen, ziekenhuisopnames met uiteindelijk de dood tot gevolg. Deze medicijnen worden geïdentificeerd aan de hand van bepaalde criteria: de STOPPFrail-criteria (Screening Tool of Older Persons Prescriptions in Frail adults with a limited life expectancy). Dit zijn 27 criteria die geformuleerd zijn om artsen te ondersteunen bij het stoppen van medicijnen bij kwetsbare patiënten met een korte levensverwachting. Het identificeren van potentieel ongeschikte medicijnen bij kwetsbare ouderen is nog niet uitgevoerd aan de hand van deze criteria. Hierdoor ontbreken klinische data over de toepasbaarheid en geldigheid hiervan.

Onderzoeksvragen
Wat is de prevalentie van potentieel ongeschikte medicijnen bij het onderzoeken van kwetsbare verzorgingshuisbewoners met een korte levensverwachting volgens de STOPPFrail-criteria? Hoe veranderen potentieel ongeschikte medicijnen in verloop van tijd bij de controle- en interventiegroep?

Hoe werd dit onderzocht?
Een post-hoc analyse werd uitgevoerd op de COME-ON-studie. Hierin werden 54 verzorgingshuizen onderzocht, waarvan 30 in de controlegroep en 24 in de interventiegroep. De interventiegroep kreeg verschillende lessen aangeboden die in het teken stonden van optimaliseren van medicatie. Ook werd gekeken of de patiënt geschikt was voor het toepassen van de STOPPFrail-criteria. Ze kwamen hiervoor in aanmerking wanneer zij voldeden aan de volgende voorwaarden: 1. onomkeerbare pathologie in eindstadium, 2. slechte overlevingsprognose na één jaar, 3. ernstige functionele/cognitieve beperking en 4. als symptoombestrijding belangrijker is dan voorkomen of behandelen van de ziekte. Bij de start van het onderzoek en na acht maanden werd bepaald of een geneesmiddel potentieel ongeschikt was aan de hand van 21 van de 27 STOPPFrail-criteria. Zes criteria zijn uitgesloten vanwege gebrek aan klinische informatie.

Belangrijkste resultaten
Bij de start waren 365 (13,6%) van de 2689 medicijnen die 306 verzorgingshuisbewoners gebruikten potentieel ongeschikt. Deze werden vastgesteld bij 196 (64,1%) van de 306 bewoners. Het gemiddelde aantal potentieel ongeschikte medicijnen per bewoner was 1 (de mate waarin de waarden onderling verschillen ligt tussen 0-2 en 0-7). Na acht maanden hadden in totaal 146 (67,0%) van de 218 nog levende bewoners tenminste één potentieel ongeschikt medicijn, waarvan in de controlegroep 72 en in de interventiegroep 74. De prevalentie van potentieel ongeschikte medicijnen daalde significant na acht maanden naar 57,3% voor de totale groep (absolute daling was 9,1% in de controlegroep en 10,2% in de interventiegroep; p<0,05 in beide groepen). Stoppen en starten van tenminste één potentieel ongeschikt medicijn kwam meer voor in de interventie- dan in de controlegroep (stoppen: 45,9 versus 25,0%; p=0,008; starten: 17,6 versus 7,3%; p=0,021). Het percentage bewoners dat met tenminste één potentieel ongeschikt geneesmiddel stopte zonder ook te starten met een potentieel ongeschikt middel was hoger in de interventiegroep, maar het verschil was niet significant (35,1 versus 23,6%; p=0,127).

Conclusies
De studie laat zien dat een groot deel van de kwetsbare verzorgingshuisbewoners ten minste één potentieel ongeschikt geneesmiddel gebruikt volgens de STOPPFrail-criteria. In de loop van de tijd was een significante afname van potentieel ongeschikte geneesmiddelen te zien; wel bleef de totale prevalentie hoog: boven de 50%.

Consequenties voor de praktijk
Het is nog onduidelijk of het gebruik van de STOPPFrail-criteria bij kwetsbare verzorgingshuisbewoners leidt tot betere uitkomsten voor de patiënt. Een vervolgstudie, waarbij interventies worden gedaan op potentieel ongeschikte geneesmiddelen die zijn geïdentificeerd door de STOPPFrail-criteria, zou dit moeten aantonen.

Literatuur
Fournier A, Pualine A, Beuscart JB, Dalleur O, Henrard S, Foulon V et al. Use and Deprescribing of Potentially Inappropriate Medications in Frail Nursing Home Residents. Drugs Aging 2020;37:917-924.

Gegevens

Hoofdcategorie: Uitgezocht

Categorie: uitgezocht 2021