Effect van kortdurend staken medicatie op hartfalen

Eva van den Berg en Vreneli Boerlage, apothekers in opleiding tot specialist
januari 2018

Waarom dit onderzoek?
Bij patiënten met hartfalen is verergering van de congestie een veel voorkomende reden voor een ziekenhuisopname. Dit kan worden voorkomen als de oorzaak gevonden en behandeld wordt. Verminderde therapietrouw is een mogelijke oorzaak. Door de effecten van het tijdelijk stoppen van medicatie in kaart te brengen, is het mogelijk technieken en methoden te ontwikkelen die verergering van hartfalen kunnen signaleren.

Onderzoeksvraag
Wat is het effect op het hart en de nierfunctie bij patiënten met hartfalen gedurende 48 uur na het staken van medicatie?

Hoe werd dit onderzocht? 
In deze gerandomiseerde cross-over studie zijn twintig patiënten (zestien mannen) met stabiel hartfalen geïncludeerd. Deze populatie werd volgens de richtlijnen behandeld en gebruikte in ieder geval een lisdiureticum. Verder had men een ejectiefractie van de linkerkamer (LVEF) van <45% en een plasmaconcentratie van NT-proBNP >200 ng/L. De studie bevatte twee meetmomenten, waarbij één meting gedaan werd na reguliere inname van medicatie en één na het 48 uur staken van medicatie. Parameters die werden meegenomen waren gewicht, bloeddruk, hartslag en plasma NT-proBNP. Daarnaast is een bio-impedantiemeting uitgevoerd, die informatie geeft over onder andere de totale hoeveelheid water in het lichaam. Met behulp van echocardiografie zijn de LVEF en de linker atrium (LA) maximum en minimum gemeten en is de linker atrium ejectiefractie (LAEF) berekend.

Belangrijkste resultaten
Een significant verschil werd gevonden in de plasmaconcentratie NT-proBNP (99% verhoging van 962 naar 1883 ng/L), systolische bloeddruk (16% verhoging van 131 naar 152 mmHg), volume in de linkerboezem (21% verhoging van 69 naar 80 mL), transthoracale bio-impedantie (10% daling van 33 naar 30 Ohm) en serumcreatinine (8% daling van 135 naar 118 micromol/L). Er was geen significant verschil in het gewicht, de hartslag en LVEF.

Belangrijkste conclusies
Deze studie laat zien dat het kortdurend stoppen van medicatie bij hartfalen resulteert in een toename van congestie. Bij een toename van de congestie als gevolg van de progressie van hartfalen zou een afname van nierfunctie en bloeddruk worden verwacht. De onderzoekers zien echter een tegengesteld effect bij deze twee parameters. Dit is mogelijk veroorzaakt door het stoppen van de medicatie.

Consequenties voor de praktijk
Het meten van de congestie kan gebruikt worden om de progressie van hartfalen te signaleren. Dit resulteert in een tijdige en juiste behandeling. De bloeddruk en nierfunctie zijn ongeschikt om de congestie te detecteren. Daarentegen kunnen veranderingen in deze waarden wel aangegeven of er sprake is van therapieontrouw of progressie van de ziekte. 
Ondanks de kleine studieopzet zijn de resultaten consistent. Volgens de onderzoekers is een grotere studieopzet in dit geval niet nodig. Er is echter verder onderzoek en ontwikkeling in gepersonaliseerde thuis-telemonitoringsystemen wenselijk, zodat de progressie van hartfalen tijdig gedetecteerd kan worden en verdere complicaties, met ziekenhuisopname tot gevolg, kunnen worden voorkomen. 
De twee parameters die volgens dit onderzoek mogelijk een functie hebben in het meten van de congestie, zijn de NT-proBNP (te meten via het bloed) en de BIM-meting. Uit dit onderzoek blijkt dat gewicht geen goede indicator is voor congestie. Dit wordt echter wel in de huidige thuis-telemonitoringmethoden gebruikt. Het meten van de NT-proBNP is op dit moment niet mogelijk met dit systeem en de BIM-methode is in ontwikkeling. Deze laatste methode zien wij dus als kans voor de toekomst, vanwege de sterke zorgkostenreductie die hierbij te verwachten is.

Literatuur 
Dovancescu S, Pellicori P, Mabote T et al. The effects of short-term omission of daily medication on the pathophysiology of heart failure. European Journal of Heart Failure 2017:19;643-649.

Gegevens

Hoofdcategorie: Uitgezocht

Categorie: uitgezocht 2018